Jak ocieplić poddasze użytkowe?

Żyjemy w niespokojnych czasach: rosnące ceny, niestabilny rynek energetyczny, zmieniający się układ sił na świecie... Każdy z nas ponosi koszty tej sytuacji, a budżet domowy coraz bardziej się kurczy. 

Inwestycja, jaką jest ocieplenie w poddaszu nieużytkowym czy użytkowym, ograniczy wydatki na ogrzewanie nawet o 30%. Jest bowiem konieczne, aby zachować odpowiednią temperaturę w całości domu, a znaczna większość ciepła ucieka właśnie tędy. Jak się do tego zabrać?

Od strony formalnej ocieplenie poddasza domu jednorodzinnego nie wymaga pozwolenia na budowę, o ile zaplanowana praca nie zmieni kształtu dachu, wysokości i kąta nachylenia połaci dachowych. Jeżeli zamierzasz użyć wełny, przepisy nakazują zgłosić ten fakt do urzędu miasta oraz gminy, aby zaktualizować dane do wyliczenia podatku od nieruchomości.

Warto sprawdzić, czy możesz ubiegać się o dofinansowanie swoich wydatków z rządowego programu "Czyste Powietrze". Ocieplenie przegród wewnętrznych i zewnętrznych budynku to jeden z elementów termomodernizacji dofinansowywany przez ten program. Dotacje przewidziane są dla osób fizycznych – właścicieli lub współwłaścicieli domu jednorodzinnego w trzech progach, w zależności od Twoich dochodów.

Przed przystąpieniem do pracy należy zwrócić uwagę na:

• grzyb, pleśń lub szkodniki;
• wygięcia, pęknięcia lub gnicie drewnianej konstrukcji dachu;
• zacieki i rozszczelnienia, które osłabiają pokrycie dachowe.

Wszelkie uszkodzenia mechaniczne i inne należy usunąć samodzielnie lub z pomocą dekarza.

• Metoda międzykrokwiowa - umieszczenie materiału izolacyjnego pomiędzy krokwiami poprzez wciskanie jej w więźbę dachową. Jest to tańsza metoda, ma jednak swoje wady. Jedną z nich jest tworzenie się mostków termicznych, czyli szczelin, przez które ucieka ciepło. Pomocne może być ułożenie dodatkowej warstwy materiału pod krokwiami;
• Metoda nakrokwiowa - umieszczenie materiału izolacyjnego na krokwiach. Jest estetyczna, trwała i łatwiejsza w wykonaniu, dziś bardziej popularna niż międzykrokwiowa. Ocieplenie jest równomiernie rozłożone na całym dachu i działa także jako izolacja latem, zapewnia niższą temperaturę w budynku.

Porównajmy najczęściej występujące materiały oraz ich mocne i słabe strony. W opisie technicznym liczbą, która pomoże to ocenić jest współczynnik przewodzenia ciepła lambda. Nie wdając się w naukowe szczegóły z dziedziny fizyki: im niższy współczynnik tym lepszy izolator.

Pianka PUR jest paroprzepuszczalna, dzięki czemu nie powoduje gromadzenia się wilgoci, a tym samym grzybów i pleśni. Ocieplenie z pomocą pianki poliuretanowej jest szybkie, efektywne i łatwe. Piana PUR daje się wprowadzić nawet w najmniejszą szczelinę i szczelnie przylega do podłoża. To doskonały wybór w przypadku nowoczesnego poddasza o skomplikowanym kształcie więźby dachowej. Polecana jest alergikom ze względu na brak pylenia. Jest używana nie tylko do izolacji poddaszy, ale też i fundamentów budynku. Niestety jest to materiał izolacyjny dość łatwopalny, z dolnej granicy dopuszczalnej klasy reakcji na płomień.

Wełna to bardzo popularny materiał izolacyjny. Charakteryzuje się dobrą izolacyjnością termiczną, ale jej wysoka gęstość stanowi obciążenie dla konstrukcji. Ma odporność na bardzo wysokie temperatury, sięgające nawet 1000°C. Wełna to materiał niepalny, nie przenosi ognia, ale pomaga uchronić przed płomieniem wrażliwe części konstrukcji dachowej. Jest natomiast trudniejsza do mocowania niż piana PUR i bardzo pyli podczas cięcia. Drobiny wełny łatwo się elektryzują i przylegają do ubrań, ścian i powierzchni dachu.

Dodatkową cechą wełny mineralnej są jej właściwości tłumiące dźwięk, dlatego osoby zajmujące się muzyką wykorzystują ją aranżując sobie na poddaszu salę prób lub studio nagraniowe. Wełna szklana wytwarzana z piasku kwarcowego i recyklingowanej stłuczki szklanej, ma trochę lepszą izolację akustyczną niż wełna skalna (produkowana z dolomitu czy bazaltu).

Styropian ma również dobrą izolacyjność, natomiast ma wiele wad: jest łatwopalny, słabo przepuszcza parę wodną, ma niską sprężystość, słabo tłumi dźwięki, a w trakcie obróbki wszędzie roznoszą się niewielkie granulki. Ocieplenie poddasza tym materiałem jest pracochłonne i mało efektywne.

Jeżeli już wiemy czym ocieplić dach, oszacujmy, więc ile materiału będziemy potrzebować. Załóżmy, że mamy do ocieplenia poddasze o powierzchni 100 m².

• W przypadku pianki grubość warstwy powinna się zawierać w przedziale od 15 do 20 cm. 
• Decydując się na wełnę skalną lub szklaną, wysoki komfort termiczny zapewni nam warstwa łącznej grubości 20-25 cm (30 cm w przypadku domu energooszczędnego). 
• Pozornie koszt ocieplania dachu styropianem wydaje się najniższy. Do ocieplenia poddasza nieużytkowego najczęściej wybiera się styropian o grubości 5cm ułożony w dwóch warstwach. Pamiętajmy jednak, że trzeba doliczyć zaprawę klejącą i siatkę. 

Podliczając koszty dodatkowych materiałów należy uwzględnić dodatkowe materiały, dostępne narzędzia, ewentualnie robociznę, jeśli wynajmujemy fachowca.

Prawidłowe ocieplenie poddasza musi zachować konkretną kolejność wykonywanych prac. W pierwszej fazie trzeba zająć się dachem. Wszystkie elementy dachu, czyli pokrycie dachu, kontrłata i łata, powinny być poddane konserwacji i wysuszeniu.

Pomiędzy pokryciem dachowym, a kolejną warstwą (folią wstępnego krycia) znajduje się szczelina tej samej grubości co kontrłata. Sposób ułożenia głównego elementu izolacji poddasza zależy od typu tej folii.

• W przypadku folii wysokoparoprzepuszczalnej odprowadzenie pary wodnej następuje poprzez mikroszczeliny w tej folii. Należy pamiętać o zaklejeniu w niej łączeń i zachowaniu ciągłości powierzchni, na którą nakładany jest później izolator. Są dostępne membrany posiadające na zakładkach wewnętrzne taśmy łączeniowe, które powinny zostać dokładnie sklejone.
• W przypadku folii niskoparoprzepuszczalnej odprowadzenie pary wodnej z pomieszczenia odbywa się przez pustą przestrzeń, którą musimy zostawić między nią, a warstwą materiału termoizolacyjnego. Jest to bardzo ważna szczelina wentylacyjna i powinna być ona drożna.

Następną warstwę stanowi główny izolator ciepła wybrany spośród opisanych wyżej materiałów: pianki, wełny lub styropianu.

Izolacje natryskowe stosujące pianę poliuretanową nakłada się bezpośrednio na folię za pomocą specjalnego agregatu. Ocieplenie poddasza pianką przeważne wymaga zatrudnienia fachowców dysponujących sprzętem oraz ubraniami ochronnymi.

Izolację dachu wełną w postaci wdmuchiwanej wykonuje się poprzez montaż płyt gipsowo-kartonowych, wycięcie odpowiedniego otworu i wdmuchanie wełny w postaci granulatu skalnego. Spoiny między tymi płytami wypełnia się masą szpachlową i wzmacnia taśmą z papieru lub włókna szklanego.

Jeśli nasza wełna mineralna jest w postaci płyt i wykorzystujemy metodę międzykrokwiową, przy ich cięciu musimy zachować margines: płyty lub maty muszą być około 6 cm szersze, niż rozstaw krokwi. Wtedy zachodzi pewność, że materiał dobrze się między nimi zablokuje i uzyskamy odpowiednią ciągłość ocieplenia. 

Zbyt luźne ułożenie wełny mineralnej powoduje jej osiadanie, tworzą się wówczas mostki termiczne sprzyjające ucieczce ciepła. Do krokwi przykręcamy na wkręty mocujące profile nośne, pomiędzy nimi stosujemy łączniki wzdłużne. Druga warstwa wełny mineralnej będzie nabita na uchwyty mocujące.

Kolejny element to folia paroizolacyjna. Układa się ją na zakładkę od strony wewnętrznej poddasza, za pomocą mocowania taśmą dwustronnie klejącą do spodu profili stalowych. Zabezpiecza ona przed rozwojem pleśni i grzybów i bierze udział w prawidłowej wentylacji domu.

Ostatnia część to materiał wykańczający od strony pomieszczenia, mogą być to płyty gipsowo-kartonowe lub gipsowo-włóknowe.

Ocieplenia ścian od wewnątrz stosowane jako izolacja termiczna jest wtedy, kiedy trudno zrobić to od zewnątrz. W takich przypadkach najprościej jest zastosować ocieplenie z płyt styropianowych, które przykleja się bezpośrednio do ściany. Należy pamiętać, by płyty ściśle do siebie przylegały, co zapewnia szczelność nowej izolacji.

Jak widać ulepszenie domu, którego chcesz się podjąć wymaga konkretnych nakładów finansowych i czasowych - ale bez obaw. W obecnej sytuacji na rynku energetycznym możesz być pewien, że szybko się zwróci. Nie dość, że ograniczysz wydatki, to Twoja decyzja będzie miała duży wpływ na środowisko, w którym żyjesz, zaczynając od niewielkiego przydomowego ogródka, a kończąc na najdalszych krańcach oceanów.