W branżowych sklepach z narzędziami możemy kupić lutownice transformatorowe, stacje lutownicze oraz lutownice oporowe. Każda z nich sprawdzi się przy innego rodzaju zadaniach. Wzbogacając swój warsztat o lutownicę, nie należy zapominać także o kalafonii, czyli wytwarzanej z sosny miękkiej żywicy, ułatwiającej pokrycie cyną odizolowanego końca przewodu i topnikach. Żadne lutowanie się bez nich nie obejdzie.
Lutownica i jej rodzaje – którą wybrać?
Lutownicę transformatorową wykorzystamy do scalania dużych powierzchni oraz grubych przewodów. W tym przypadku nie precyzja lutowania jest najważniejsza, ale moc i szybkość nagrzewania. Najczęściej jest ona wyposażona w elektronikę, która precyzyjnie zadba o właściwą temperaturę grotu, odpowiednią dla konkretnego zadania. Lutownica oporowa to sprzęt, który mogą wykorzystywać nawet domorośli majsterkowicze do najprostszych prac związanych z lutowaniem przewodów. Szukając dla siebie najbardziej odpowiedniego sprzętu, dzięki któremu połączymy ze sobą metalowe elementy przy pomocy spoiwa, powinniśmy wiedzieć, do jakiego typu zadań będziemy go używać. Podczas wyboru należy zwrócić uwagę na rodzaj grotu, moc lutownicy oraz temperaturę, w której pracuje. To istotne, ponieważ do pracy przy naprawie biżuterii, naprawach sprzętu elektronicznego czy scalaniu ze sobą rur będziemy używać zupełnie innych modeli narzędzia. Zacznijmy od najbardziej popularnego podziału sprzętu – ze względu na temperaturę topnienia. Poniżej 450 st. C mamy do czynienia z lutowaniem miękkim. To prace przy elektroinstalacjach oraz wszelkiego rodzaju sprzęcie elektronicznym. Efektem właściwie przeprowadzonego miękkiego lutowania są: wysoka przewodność elektryczna, dobra szczelność oraz wytrzymałe łączenia. Powyżej tej temperatury możemy mówić o lutowaniu twardym, które znajduje zastosowanie przy pracach z miedzianymi rurami czy elementami dekarskimi.
Jak pracować z lutownicą?
Podczas lutowania koniecznie musimy zadbać o zasady bezpieczeństwa:
- chronić oczy, założyć okulary ochronne;
- wietrzyć pomieszczenie, ponieważ podczas lutowania powstają toksyczne opary;
- zachować uwagę podczas pracy z rozgrzaną lutownicą, by nie doprowadzić do podpalenia;
- unikać majstrowania przy lutownicy (składania, rozkładania), ponieważ może się to skończyć porażeniem prądem;
- rozgrzany sprzęt trzymać za uchwyt, by uniknąć poparzenia.
Gdy zdecydujemy, do jakiego rodzaju prac będziemy używać lutownicy, wówczas warto wziąć pod uwagę kilka dodatkowych parametrów. Od mocy sprzętu zależy szybkość jego nagrzewania. Najmniejszą moc posiadają lutownice oporowe, dużo większą sprzęt transformatorowy. Uniwersalna lutownica transformatorowa powinna mieć moc około 100 W. Czas nagrzewania w tym przypadku wynosi średnio od 5 do 10 sekund. W zupełności pozwoli to na lutowanie większych powierzchni. Dodatkowym atutem sprzętu będzie regulator mocy. Do lutowania większych powierzchni powinniśmy dobrać odpowiednio duży grot. W przypadku niewielkich elementów powinien on być mniejszy i cieńszy.
Najpopularniejsze rodzaje lutownicy
- lutownica kolbowa (oporowa) – niedrogi, lekki sprzęt do prostych prac związanych z lutowaniem. Wbudowana w lutownicę grzałka wytwarza ciepło, które poprzez drut doprowadzane jest do grotu. Wadą tego sprzętu jest to, że nie można regulować ani stabilizować temperatury podczas pracy. Mimo że pojęć „lutownica oporowa” i „lutownica kolbowa” często używa się zamiennie, to ten drugi typ charakteryzuje się większych rozmiarów grotem, dzięki któremu można łączyć elementy o większych gabarytach;
- stacja lutownicza – to sprzęt używany przede wszystkim przez profesjonalistów. W stacji lutowniczej możliwa jest szerokozakresowa regulacja temperatury, posiada wyświetlacz siły nagrzewania i temperatury. Tak szerokie możliwości umożliwiają wykorzystywanie stacji lutowniczych do wszystkich rodzajów lutowania.
- lutownica transformatorowa – dużą moc lutowania uzyskuje poprzez przechodzący przez grot przepływ prądu o dużym natężeniu. Szybkie nagrzewanie pozwala na płynną pracę nawet przy grubych przewodach. Dzięki prostej obsłudze należą do najpopularniejszych rodzajów lutownic dostępnych na rynku;
- lutownica gazowa (bezprzewodowa) – nie charakteryzuje się zbyt wysoką mocą, dlatego jest świetnym rozwiązaniem w przypadku pracy z niewielkimi elementami;
Dodatkowe wyposażenie lutownicy
- kalafonia – materiał pochodzenia żywicznego, topliwy i łatwopalny. Wykorzystywany podczas lutowania stopem cynowo-ołowiowym. Topi się w temperaturze około 140 st. C. Równomiernie rozlewa się w lutowanym miejscu i zapobiega utlenianiu złączy. Przed zastosowaniem należy rozpuścić kalafonię do płynnej postaci i dopasować jej ilość do lutowanej powierzchni. Po zakończeniu lutowania nadmiar kalafonii należy usunąć;
- pasta lutownicza – służy do lutowania miękkiego;
- topnik – zapobiega powstawaniu tlenków w trakcie lutowania oraz służy do usuwania powłoki, która tworzy się podczas lutowania i utrudnia powstanie trwałego łączenia. Umożliwia też minimalizowanie odpryskiwania materiału. Najczęściej składa się z kalafonii oraz rozpuszczalnika i aktywatora;
- grot do lutownicy – to element wymienny, który w zależności od rodzaju wykorzystywany jest w lutownicy transformatorowej i oporowej.
