Niezbędne narzędzia do cięcia drewna

Czas jesieni to czas zaopatrywania się w opał na zimę. W tym roku szczególnie jest to trudny moment, ze względu na szalejące ceny na rynku energetycznym. Łańcuchy dostaw zostały przerwane. Są obawy, że produkcja krajowa nie zaspokoi potrzeb naszego rynku. Mimo to zarząd Lasów Państwowych poinformował, że w pierwszej połowie roku sprzedano o 46% więcej "gałęziówki" (czyli odpadu pozyskiwanego podczas ścinki drzew) i 40% grubszego drewna opałowego niż w 2022 r. Drewno staje się znów popularnym źródłem energii w gospodarstwie domowym. Jeżeli rzeczywiście zaopatrzyliśmy się w opał w nadleśnictwie (warto, ponieważ ceny są tam nawet trzykrotnie niższe niż w marketach) czeka nas cięcie drewna.

Jedni wprost uwielbiają rąbać drewno siekierą, traktując to jako ćwiczenie cardio - w ciągu jednej godziny da się spalić ponad 400 kcal! Praca fizyczna polegająca na powtarzającej się czynności pomaga uporządkować myśli i rozładować emocje. Taką formę aktywności doceniają zwłaszcza osoby, które na co dzień wykonują pracę umysłową.

Dla wielu osób jednak rąbanie drewna nie jest najprzyjemniejszą czynnością, wiąże się w najlepszym wypadku z ryzykiem odcisków. Co roku dochodzi do wielu wypadków podczas tej pracy. Ważne jest, żeby opanować właściwą technikę i zachować podstawowe zasady bezpieczeństwa.

Pracując przy obróbce drewna zaopatrzmy się w okulary ochronne, solidne buty o wzmocnionych noskach oraz rękawice robocze pokryte antypoślizgową warstwą, zapewniającą pewny chwyt narzędzi.

Skoro mowa o narzędziach: najprostsze rozwiązanie to oczywiście siekiera uniwersalna, która przyda się także do innych prac gospodarskich. Trzonek siekiery może być wykonany z drewna, włókna szklanego lub kompozytu, natomiast głowicę tworzy najczęściej stal węglowa. W przypadku rąbania drewna siekierą tradycyjną (leśną) pamiętaj, że długość linii cięcia nie powinna być 3 razy większa od długości ostrza.

Siekiera rozłupująca zbudowana jest z masywnej, krótkiej głowicy i długiego trzonka. Szczególnie przydatna, jeśli planujemy łupanie drewna jako głównego materiału opałowego - wówczas jest go dużo. Siekiera rozłupująca to wytrzymały, lecz ciężki model, polecany dla wprawionych rębaczy.

Młoto-siekiera waży zwykle od 2,5 kg do 5 kg i znacznie przewyższa zwykłą siekierę pod tym względem. Jej głowica kształtem przypomina klin, który z jednej strony zakończony jest ostrzem, z drugiej strony przypomina młotek. Oczywiście sednem jej użycia do rąbania drewna jest wbicie nią innego narzędzia.

Toporek może stanowić dodatek do jednej z wymienionych wyżej siekier. Jest lekki i poręczny, ale można nim rozłupywać jedynie małe kawałki drewna.

Znajdźmy bezpieczne miejsce w ogrodzie do naszej pracy: najlepiej nieco na uboczu, na stabilnym, niesprężynującym podłożu. Bezpieczna odległość od rąbanego drewna wynosi około 40 cm - w tak odmierzonym miejscu powinien znajdować się szeroki pniak sięgający do wysokości naszych kolan. Drewno należy rąbać stojąc na lekko ugiętych nogach.

Kluczową kwestią dla techniki rąbania drewna jest prawidłowe trzymanie siekiery. Dobrze naostrzone narzędzie trzymamy w obu rękach. W miejscu chwytu między najdłuższym palcem a kciukiem powinien zmieścić się palec wskazujący drugiej ręki. Kawałek drewna umieszczamy w najbardziej oddalonej części pniaka - nie wolno podczas pracy przytrzymywać rąbanego drewna ręką lub nogą. Pamiętajmy także, że zanim zabierzemy się do cięcia kłody na mniejsze kawałki należy zaplanować optymalną długość potrzebnych nam szczapek.

Metoda intuicyjna: kierując siekierę ostrzem w dół, trzymamy ją prostymi rękami za sam koniec trzonka. Ramię przedłużone linią trzonka zgodnie z prawami fizyki dysponuje większą siłą uderzenia. Drewno rozłupujemy celując ostrzem siekiery w rdzeń drewna pod kątem prostym. Warto wykorzystać już istniejące naturalne pęknięcia drewna, aby łatwiej naruszyć jego strukturę. Czynność powtarzamy aż do ułamania się szczapki.

Metoda odwrócona: zdarza się, że siekiera utkwiła nam w miejscu cięcia. Wówczas taki kawałek drewna odwracamy uderzając trzonkiem siekiery w pniak. Kłoda rozłupuje się pod własnym ciężarem.

Kiedy kawałki drewna są duże i mają sęki możemy się uciec do rozłupywania drewna za pomocą klinów. Wbijamy młoto-siekierą klin blisko krawędzi kłody, aby powstało pęknięcie. Następny klin umieszczamy na linii powstałego pęknięcia. Postępując w ten sposób kilka razy odłamujemy fragment drewna. W tej metodzie nie należy używać zwykłej siekiery w roli klina ani młota, gdyż może zostać zniszczona.

Jeśli nie czujemy się na siłach, aby rąbać drewno siekierą, dobrym pomysłem jest zakupienie łuparki. Dzięki niej łatwo porąbiemy sporą ilość drewna. Istnieją trzy typy tych narzędzi różne pod względem źródła zasilania.

Łuparki elektryczne są zasilane napięciem 230 V lub 400 V. Ich zaletą jest cicha praca i brak konieczności kłopotliwej konserwacji. Nie dysponują dużą mocą, mogą mieć problem z cięciem drewna o większej twardości.

Łuparki spalinowe charakteryzują się dużą mocą, ale są dużo głośniejsze niż modele elektryczne. Radzą sobie nawet z twardym drewnem.

Łuparki hydrauliczne są przeznaczone do prac profesjonalnych, zwłaszcza do łupania drewna o dużych rozmiarach. W porównaniu z poprzednimi łuparkami ich działanie jest wolniejsze. Tego typu narzędzia są masywne, cechuje je duża moc i odporność na uszkodzenia mechaniczne.

Zima to najodpowiedniejsza pora roku do ścinania drzew - zgodnie z ludową zasadą głoszącą, że rąbanie drewna na opał należy zakończyć przed Wielkanocą. Ma to swoje uzasadnienie, ponieważ zdąży wtedy wyschnąć przed sezonem grzewczym. Można także zostawić te prace na koniec roku, aby drewno mogło wyschnąć przez zimę, kiedy wilgotność powietrza jest najniższa.

W naszym klimacie drewno opałowe pozyskujemy z dębu, grabu, klonu, jesionu lub brzozy. W przekroju pnia tych drzew występują słoje, które nie dość, że utrudniają jego ścinanie, to po wyschnięciu stają się lepkie i rozłupanie ich sprawia wiele problemów. Świeże wilgotne drzewo należy od razu porąbać na mniejsze kawałki. Drewno można łatwo wysuszyć i przechowywać w drewutni, ale równie dobrze można to zrobić pod zadaszeniem na zewnątrz. Odpowiednio ułożone szybko wysychają jeszcze przed kolejnym sezonem grzewczym i zyskują większą wartość opałową.

Kiedy zamierzamy sami podjąć takie wyzwanie i ściąć drzewo w swoim lesie lub ogrodzie, zamiast tradycyjnie męczyć się z siekierą zainwestujmy w piłę. Do wybory mamy piły ręczne, elektryczne i spalinowe.

Piła ręczna to najtańszy produkt nie wymagający dużego nakładu czasu i siły. Sprawdzi się przy obróbce niewielkiej ilości drewna. Natomiast ścinanie dużego drzewa będzie czasochłonne i zabierze nam mnóstwo energii.

Piła elektryczna jest lekka, cicha i pomimo małych wymiarów może dysponować sporą mocą, ponadto nie emituje spalin. Minusem jest konieczność podłączenia do źródła prądu. Długość przewodu zasilającego wynosi zazwyczaj 4 m, w połączeniu z przedłużaczem to może wystarczyć do ścięcia drzewa w ogródku. Natomiast jeśli planujemy wyprawę do lasu, potrzebujemy piły wyposażonej w akumulator - te urządzenia ważą dużo, ze względu na ciężar baterii. Ich ładowanie zajmuje sporo także sporo czasu.

Na początku określamy kierunek upadku drzewa, biorąc pod uwagę jego budowę, obecność wiatru i ukształtowanie terenu. Oczyszczamy miejsce wokół drzewa w tym kierunku, a także drogę ucieczki w stronę przeciwną. Następnie usuwamy z pnia z gałęzie, które mogłyby przeszkadzać podczas właściwej wycinki.

Piłę należy trzymać obiema rękami – osoby praworęczne prawą dłoń kładą na tylnym uchwycie, natomiast lewą na przednim uchwycie. Łańcuch tnący prowadzimy tak, aby przedłużenie linii cięcia przebiegało obok naszego ciała. Nie powinniśmy podnosić piły powyżej linii barków. Piłę uruchamiamy zanim zetknie się z drewnem, aby urządzenie nie szarpnęło podczas kontaktu z materiałem. W kontrolowanym bezpiecznym powaleniu drzewa pomogą nam - w zależności od sytuacji - dźwignia-obracak, dźwignia udarowa, kliny powalające lub wyciągarka.

Przydatne akcesoria? Jeśli zamierzasz także ciąć drewno za pomocą tej piły, weź pod uwagę zakup metalowego kozła jako bezpiecznej podpory.

Gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą - ale co z nimi zrobić? Jest wiele pożytecznych zastosowań dla trocin: jako nawóz organiczny, opał do domowego wędzenia produktów mięsnych, wyściółka w klatkach chomików czy myszy lub dekoracyjny dodatek do malowania ścian i prac dekupażowych.